Tuinzaal 401: Dirk van der Meer & Debora Elias

Transcript

Het regentenechtpaar Dirk van der Meer en Debora Elias gaf in 1730 opdracht voor een grote verbouwing van Huis Marseille. De hal lieten ze van marmer en decoratief stucwerk voorzien. Ook deze zaal in het achterhuis is helemaal onder handen genomen. Veel grachtenpanden die bewoond werden door machtige Amsterdamse regenten kregen in die tijd een representatieve zaal. Hier werd zowel vergaderd als gefeest. In 1731 gaven Dirk en Debora de schilder Jacob de Wit opdracht speciaal voor deze zaal een plafondschildering te maken. Een doek van vier meter doorsnee.

Jacob de Wit woonde en werkte aan de Keizersgracht, een paar deuren verderop, ter hoogte van de huidige nummers 383 en 385, waar hij aan de achterkant een groot atelier had. Vooraf maakte hij altijd een olieverfschets om aan zijn opdrachtgevers voor te leggen. Voor het echtpaar Van der Meer kwam hij met een ontwerp dat Het hemels concert zou gaan heten, met Apollo tronend op de wolken omgeven door Minerva en de negen muzen. Het is een ode aan de muziek. Apollo, de zonnegod, heeft een lier als attribuut. Hij is beschermgod van poëzie en muziek en aanvoerder van de negen muzen. Er zijn veel muziekinstrumenten te zien: een lier, een dwarsfluit, een viool, een harp.

Zoals gebruikelijk in de achttiende eeuw was de voorstelling symbolisch. Het hemels concert ging over muziek, over de vluchtigheid van tonen wegstervend in de ruimte, daarmee herinnerend aan de vergankelijkheid van aards bezit. Dit was een waarschuwing dat het in het leven niet alleen om geld en goederen gaat.

Op een zeker moment is de plafondschildering hier weggehaald. We weten niet precies waarom of wanneer. Op een foto uit 1900 is te zien dat hij er toen al niet meer hing. Ruim een eeuw later, gedurende een restauratie van het huis, werd het doek weer opgespoord en teruggehangen.

In 2004, vijf jaar na de opening van het museum, werd Het hemels concert gerestaureerd en teruggebracht naar de zaal waar Jacob de Wit het in 1731 oorspronkelijk voor gemaakt had. Het doek had jarenlang in een ruimte van het Koninklijk Oudheidkundig Genootschap gehangen, dat in het Rijksmuseum huisde en bereid was het in bruikleen aan Huis Marseille af te staan. De plafondschildering verkeerde niet meer in de originele staat. Ooit zijn er randen afgesneden. De oorspronkelijke vorm wordt nu aangegeven door dunne lichtrails eromheen.

Alle hoofdstukken

1. Entree: Isaac Fouquier – De herinnering van een koopman, 1665–1676
2. Beletage 399: Cornelis Spruijt – Een vrome diamantslijper, 1665–1708
3. Rode zaal: Paulus Heeger – De bankier en de stoïcijn, 1715–1794
4. Grote zaal 399: Catharina Roeters van Lennep – Een schilder in haar atelier, 1815–1851
5. Bovenzaal 401: Jan de Pont – Een advocaat in oorlogstijd, 1940–1956
6. Bovenzaal 401: Jos de Pont – Van student tot stichter, 1961–1999
7. Grote Zaal 401: Debora Elias – Een gefortuneerde weduwe, 1738–1783
8. Tuinzaal 401: Dirk van der Meer & Debora Elias – Het hemels concert, 1730–1731
9. Hal 401: Jeremias & Dirk van der Meer – De zuinige vader en de ambitieuze zoon, 1718–1738|
10. Bibliotheek: Hester Elias – Een onafhankelijke jonkvrouw, 1791–1810
11. Keuken: Neeltje Degenkamp – Bewaarder van het huis, 1935–1953

Boek

Meer weten over de (bewoners)geschiedenis van Huis Marseille? Het boek waar deze audiotour op is gebaseerd, Een huis genaamd Marseille. Leven aan een Amsterdamse gracht van de zeventiende eeuw tot nu, verkrijgbaar in onze museumwinkel en via onze webshop.

Colofon

Tekst: Caroline Hanken
Stemmen: Job Cohen & Sacha de Boer
Montage: Hugo Dijkstal
Opnames audioboekfragmenten: Floor Minnaert
Met dank aan nai010 publishers en Uitgeverij Rubinstein