Sabelo Mlangeni

Isivumelwano

Sabelo Mlangeni

Sabelo Mlangeni. Ukufika kwengilosi. The coming of an angel, 2016

Sabelo Mlangeni. Faith and Sakhi Moruping, Thembisa Township, 2004

Sabelo Mlangeni. 1994, 2016

Sabelo Mlangeni. Flower Girls at George Mahashe and Kabelo Malatsie’s wedding, Limpopo, 2011

Sabelo Mlangeni. Ikhekhe Lomshado, 2012

Sabelo Mlangeni. Izimbali ne Nendandatho, Collie Magagula & Jomo Mhlanga, 2011

Sabelo Mlangeni. Mr and Mrs Makhubu, Newcastle, Madadeni, Wakkerstroom, 2007

Sabelo Mlangeni. Mrs Makhubu, 2007

Sabelo Mlangeni. Thulani. Ibhayibheli before us, 2017

Sabelo Mlangeni. uMalokazana, ukufakwa esibayeni, Mandie Dube/ Sikhonde, Springbok, Newcastle, 2017

Sabelo Mlangeni. Umlilizeli, 2014

Gedurende bijna 30 jaar fotografeerde Sabelo Mlangeni – bekend van projecten als Invisible Women en eerder in Huis Marseille te zien in de tentoonstellingen Recent Histories (2019) en Apartheid & After (2014) – bruiloften in Zuid-Afrika, Lesotho, Mozambique en Swaziland. In de tentoonstelling Isivumelwano is voor het eerst een grote selectie uit zijn omvangrijke fotoarchief te zien. De fotograaf vangt de variatie aan rituelen, tradities en vieringen in intieme beelden, en legt zo naar eigen zeggen ‘de onderliggende systemen waarin we ons bevinden (en waartegen we ons verzetten)’ bloot.

Verbinding en community

Het documentaire werk van de Zuid-Afrikaanse fotograaf Sabelo Mlangeni kenmerkt zich door zijn keuze voor thema’s, subculturen en minderheidsgroepen die doorgaans onzichtbaar blijven. In zijn visuele essays volgt hij uiteenlopende groepen mensen tijdens hun dagelijkse bezigheden – van zionistische christelijke kerkgemeenschappen in Mpumalanga (The Night Vigil of the Believers) en vrouwen uit de arbeidersklasse die ’s nachts de straten van Johannesburg schoonmaken (Invisible Women) tot mensen uit de queergemeenschap van Lagos die samenwonen in een house (The Royal House of Allure). Mlangeni’s bijzondere interesse in het begrip ‘community’ en hoe een community wordt gevormd keert in al deze projecten terug. Vaak brengt hij weken, maanden of zelfs jaren door met degenen die hij verkiest te fotograferen, waardoor er een onderlinge verbondenheid ontstaat. Zo slaagt de fotograaf erin beelden met een bijzonder intiem karakter tot stand te laten komen.

De titel Isivumelwano komt uit het Nguni, een groep talen (waartoe ook Xhosa, Zulu, Ndebele en Swati behoren) die in verschillende landen in zuidelijk Afrika gesproken worden. Het woord betekent contract, overeenkomst of verbond, en is hier synoniem voor de huwelijksceremonies in zwarte gemeenschappen die Mlangeni in het zuiden van Afrika vastlegde. In een nog niet eerder getoonde reeks van 70 handgedrukte beelden wordt de toeschouwer uitgenodigd om deel te nemen aan bijna evenveel ceremonies, heel divers van aard. Liefdevol vastgelegde koppels die afwijken van de heteronormatieve standaard, lokale bevolkingsgroepen en culturele gebruiken tarten traditionele opvattingen over de witte bruiloft.

De ultieme uiting van vrijheid

Mlangeni reflecteert met deze tentoonstelling op een periode die bijna 30 jaar geleden startte, toen hij als ‘cameraman’ in opdracht begon met het vastleggen van bruiloften in Zuid-Afrikaanse townships – een veelvoorkomende bijbaan voor beginnend fotografen. Het was een tijd die bepalend was voor de toekomst van het land, dat in 1994 voor het eerst een zwarte meerderheidsregering kreeg. Het markeerde het einde van jarenlange onderhandelingen over de afschaffing van het apartheidsbewind en een omslag naar vrijheid voor zwarte, gebroken generaties. Tegelijkertijd kondigde dit keerpunt een onrustig tijdperk aan waarin de co-existentie opnieuw vormgegeven moest worden.

Isivumelwano is zowel een viering van als een kritiek op de relaties die we met anderen onderhouden. Volgens de fotograaf ‘legt het project de systemen bloot waarin we ons bevinden (en waartegen we ons verzetten)’. De kritische noot is echter niet direct zichtbaar in Mlangeni’s beelden – de wreedheid van de onrechtvaardige geschiedenis gaat schuil achter een ceremoniële sluier. Op de voorgrond staat namelijk bewust het tegendeel van haat en geweld: liefde. ‘Zoals de Amerikaanse schrijfster, feministe en sociaal activiste bell hooks begreep, is het uiten van liefde voor elkaar de ultieme daad van vrijheid,’ schrijft kunstcriticus Emmanuel Balogun in relatie tot het werk. Mlangeni vangt de intieme, bijzondere momenten tijdens huwelijksceremonies met zijn camera. Door ze in deze serie samen te brengen, worden de beelden volgens Balogun meer dan enkel een documentatie van deze rituelen: ‘Ze laten zien dat liefde de sleutel is die culturen van onderdrukking naar vreugde brengt. Als politieke eenmaker krijgt het contract – liefde – een bevrijdende kracht.’

Mlangeni’s definitie van liefde

In de serie neemt Mlangeni de kijker mee in de onvergetelijke dagen die de bruidsparen in het gezelschap van hun clanleden beleven. Hij portretteert feestvierders die van heinde en verre zijn gekomen om te getuigen, hun felicitaties over te brengen en hun rol in de ceremonie te vervullen. We zien gezichten die sprankelen van trots, terwijl andere worden getekend door zwaarmoedigheid of zenuwen. Naasten met speciaal meegebrachte lekkernijen, vee en andere cadeaus worden uitgelicht, alsook het belang van andere materiële aspecten van een trouwerij, zoals de bruidstaart en keurig geklede zwarte mensen in westerse kledij.

De verbintenissen worden voltrokken in kerken, gemeentehuizen, wilde graslanden of juist verborgen in de schaduw van achterafplekken en tarten het beeld van de traditionele witte bruiloft. Het werk toont de kijker Mlangeni’s persoonlijke definitie van liefde, waarin vaste rolpatronen worden doorbroken. ‘Isivumelwano is een getuigenis van de werking van de liefde, die velen raakt, die mensen vaak wordt ontzegd, maar die aan iedereen verschuldigd is,’ aldus Balogun.

Sabelo Mlangeni (Driefontein, 1980) verhuisde in 2001 naar Johannesburg, waar hij ging studeren aan de Market Photo Workshop, een toonaangevend opleidingsinstituut voor fotografen dat in 1989 op initiatief van David Goldblatt werd opgericht. Sinds zijn afstuderen in 2004 is zijn werk op grote schaal lokaal en internationaal tentoongesteld, waaronder in Huis Marseille in de tentoonstellingen Recent Histories (2019) en Apartheid & After (2014). Zijn werk is vertegenwoordigd in verschillende museale en private collecties, onder meer die van Tate Modern, het San Francisco Museum of Modern Art, de Johannesburg Art Gallery, de Walther Collection, het Art Institute of Chicago en Huis Marseille.

Publicatie

Bij de tentoonstelling verschijnt een nieuwe publicatie, vormgegeven en uitgegeven door Hans Gremmen: Isivumelwano (Amsterdam: FW Books, 2022)

De tentoonstelling is tot stand gekomen in samenwerking met blank projects, Kaapstad.

Isivumelwano is onderdeel van de zomerprogrammering 2022 van Huis Marseille, getiteld The beauty of the world so heavy, die verder bestaat uit de volgende tentoonstellingen:

Dirk Kome / Vijf lange meden
Dana Lixenberg / Polaroid 54/59/79
Lindokuhle Sobekwa / Umkhondo. Tracing Memory
Deana Lawson / Collectiepresentatie