VIEWPOINT

Exposeren onder de loep

VIEWPOINT

Tomorrow Remember Yesterday, ( A Pair of Jacks), 2006, © Mark Melvin

Tomorrow Remember Yesterday, ( A Pair of Jacks), 2006, © Mark Melvin

An Inner dialogue with Frida Kahlo (Self-portrait with Cropped Hair), 2001 © Yasumasa Morimura

Untitled (Black Women II #1), 2006, © Valérie Belin

You and My Friends 1, 2012 © Ryan McGinley

De tentoonstelling Viewpoint loopt langs lijnen die kruisen tussen fotografie en andere kunsten, tussen de eigen fotocollectie en de verzameling van anderen, tussen hedendaagse kunst en echo’s uit het verleden. Viewpoint benadrukt de emotie die het kijken naar een kunstwerk teweeg kan brengen en neemt zo tevens een positie in ten opzichte van het collectioneren en tentoonstellen.

Viewpoint gaat over kijken en bekeken worden, over inspireren en ontlenen en over de impact die oudere kunstwerken nu nog steeds hebben. Je zou het maken en ervaren van tentoonstellingen kunnen vergelijken met een intens schaakspel tussen de partijen. En meer dan over periodieke stijlen gaat het er uiteindelijk bij het bekijken van een kunstwerk om of ‘het werkt’ of niet. Musea hebben de taak om hun collectie in alle opzichten actueel te houden. Om de werken niet alleen te tonen aan hun publiek, maar om ze onderling bloot te stellen aan andere verbanden dan die van de geijkte chronologische, monografische of stilistische tentoonstellingsmodellen. Viewpoint is een uitnodiging om een tentoonstelling als een spanningsveld te beschouwen dat tussen de kunstwerken onderling wordt opgeroepen. Met alle complexiteiten, dwarse energieën en onderlinge krachtsverhoudingen van dien.

In Viewpoint wordt de deur tussen de nieuwe media (fotografie en film) en de schilderkunst half opengezet. Binnen de visuele discours ontstaan er weer talloze verhoudingen. In deze expositie worden er slechts een paar thematisch geformuleerd:

1.) Kijken naar Picasso in ‘I see a woman crying (Weeping Woman)’ De ‘emotie van het kijken’ komt in Viewpoint het zuiverst tot uitdrukking in het magistrale werk I see a woman crying(Weeping Woman) van Rineke Dijkstra uit 2009, dat in 2010 werd verworven in een gezamenlijke actie van Huis Marseille en Museum de Pont. Deze film bewijst opnieuw dat een videocamera in handen van een goede fotograaf voor beide media tot een geweldige meerwaarde kan leiden. Rineke Dijkstra filmt een schoolklas met ongeveer twaalfjarigen, die op dat moment in de Tate Liverpool naar een schilderij van Picasso van een huilende Dora Maar uit 1937 kijkt. Het schilderij zelf is echter in de film niet te zien en aan hun lichaamstaal is af te lezen dat de leerlingen moeite hebben om toegang tot het werk te krijgen. Als zij zich mee laten voeren door de emotionele lading die het portret ook heeft, gaat het steeds beter. In Dijkstra’s film ontstaat er gaandeweg een fenomenale woordenstroom waarin de kinderen elkaar aanvullen en weerspreken en zij gezamenlijk, steeds sneller pratend, de emotionele waarden die Picasso’s Weeping Woman bij hen oproept liefdevol een plaats geven in hun eigen leefwereld.

2.) In Making and Unmaking Selves komt Dora Maar tegenover de Chinese actrice Fan Bingbing te staan, gefotografeerd als ze haar reflectie bekijkt in een handspiegel. Ijdelheid? Het lijkt vandaag de dag meer over het proces naar volmaakte schoonheid te gaan, dan over het eindresultaat zelf. Met werken van Valérie Belin, David Golblatt, Hubbard/Birchler, Mark Melvin, Sam Samore en David Slijper.

3.) De titel van Overvloed en onbehagen is ontleend aan het gelijknamige boek dat Simon Schama over de Hollandse Gouden Eeuw schreef. Hier zijn de weldadige maar exorbitante portretten, stillevens en landschappen die eensgezind de visie uitdragen dat overvloed en wellust zo ook haar schaduwkanten kent. Met Antoni + Alison, Beate Guetschow, Yasumasa Morimura, Yuki Onodera, Shirana Shabazi, Han Singels en Sylvie Zijlmans.

4.) Het onderdeel Saints & Sinners gaat over massagedrag, zoals in het grote grid You and My Friends 1 dat de Amerikaanse fotograaf Ryan McGinley maakte door vier jaar lang de gezichten in het publiek bij grote muziekfestivals te fotograferen. Veel van de beelden baden in gekleurd licht, bepaald door de  podiumverlichting. Het zijn die kleuren die emoties op de gezichten versterken en die de gezichten met elkaar verbinden tot een ‘youthful sublime’.  Een heel ander gevoel van de massa roepen de pratende koppen in het werk Side Effect van Tony Oursler (1999) op. Saints & Sinners gaat over massagedrag, saamhorigheid en de anarchistische tegenkrachten die dit oproept. Ook met werk van Sven Augustijnen, Luc Delahaye, Andreas Gursky, Cor Jaring, Daido Moriyama en Lieko Shiga.

5.) Afstand en het ongrijpbare is een onderdeel waarin het op zichzelf genomen meetbare gegeven ‘afstand’ tegenover de veel abstractere betekenis van het verre en ongrijpbare staat. Jochen Lempert kijkt bijvoorbeeld vanuit zijn empathisch vermogen naar levende en opgezette beesten en overbrugt bijna ongemerkt de grens die ertussen ligt. Roni Horn beweegt zich op een soortgelijk terrein, maar haar blik is strikt analytisch. Ook met werk van Ottomar Anschütz, Antoinette Nausikaa en Jörg Sasse.

6.) In Utopia wordt de fantasie ingezet om ruimtes te creëren. Bij uitstek het domein van de fotografie. Met James Casabere, Popel Coumou en Edwin Zwakman.

Zo legt Huis Marseille dit najaar verbanden tussen nieuwe aanwinsten en oudere pijlers van de collectie, en tussen het eigen werk en bruiklenen van buitenaf, waardoor een ‘visueel discours’ ontstaat dat zich in de verschillende zalen van Huis Marseille zal afspelen. Viewpoint roept met prachtige beelden, in video en fotografie, een wereld op van kruisbestuiving in de kunsten. Ook zal er op Paris Photo een collectiepresentatie van Huis Marseille te zien zijn, waar de nadruk weer ligt op andere aspecten, zodat de rijkdom van de collectie dit najaar volledig tot bloei komt.