In september 2022 introduceert Huis Marseille met de eerste museale tentoonstelling van de Frans-Vietnamese kunstenaar Nhu Xuan Hua (1989, Parijs) een opmerkelijk nieuw talent. Hua maakte naam als fotograaf voor tijdschriften als Vogue, The Wall Street Journal, Dazed Beauty, DANSK en TIME Magazine en werkte in opdracht van grote modemerken als Kenzo, Maison Margiela, Dior en Levi’s. Toch is modefotografie slechts een van de terreinen waarop ze excelleert. De tentoonstelling Hug of a swan (‘Omhelzing van een zwaan’) belicht juist de veelzijdigheid van haar kunstenaarschap, dat eveneens vorm krijgt in installaties en autonoom werk geïnspireerd door familiefoto’s. De tentoonstelling laat zien dat deze categorieën in feite niet van elkaar te scheiden zijn en dat de inspiratie voor elk van Hua’s creaties voortkomt uit een persoonlijk en gedeeld geheugen.
In de nasleep van de Vietnamoorlog (1955-1975) vluchtte de familie van Nhu Xuan Hua naar België en Frankrijk, waarna Hua geboren werd in voorstedelijk Parijs. Als tweedegeneratie-immigrant groeide ze op tussen twee culturen. Nadat ze haar ouderlijk huis had verlaten, voelde ze steeds meer afstand ontstaan tot haar roots. Ze vroeg haar familieleden naar hun verleden in de hoop deze kloof te dichten en al doende meer te leren over zichzelf. De tentoonstelling in Huis Marseille is in feite Hua’s artistieke antwoord op dit onderzoek, gepresenteerd als sfeervolle installaties van altaren met associatieve artefacten.
Familieverleden aan de basis van een oeuvre
De eerste keren dat Hua als volwassene Ho Chi Minhstad in Vietnam bezocht, in 2016 en 2017, voelde ze zich zowel fysiek als mentaal dichter bij haar familiegeschiedenis gebracht. Het was het startschot van de serie Tropism: consequences of a displaced memory (‘Tropisme: consequenties van een ontheemd geheugen’) die als een rode draad door de tentoonstelling loopt. Beelden uit Hua’s familiearchief zijn via een algoritme digitaal bewerkt, zodat de figuren of de omgeving verwateren tot abstracte lijnen en kleuren – zonder ooit helemaal op te lossen. Wat een veranderde werkelijkheid lijkt, is in feite een gesprek met het verleden en een verbeelding van de voortdurende beweging van het geheugen: in de loop van de tijd verdwijnen of veranderen herinneringen. ‘Wat ik mooi vind aan mijn cultuur is dat we het verleden koesteren. Dit uit zich in het obsessief fotograferen van alles, want met vastleggen en herhalen prent je iets in je geheugen. Het geeft de mogelijkheid om je dingen te herinneren [“remembrance”] en weer onderdeel te maken van jezelf [“re-membering”],’ zegt de kunstenaar.
De titel van de serie ontleent Hua aan het gelijknamige boek van Nathalie Sarraute naar aanleiding waarvan in 1957 de term ‘nouveau roman’ werd gemunt. Met ‘tropisme’ verwijzen Sarraute en Hua naar nauwelijks waarneembare bewegingen, minuscule gevoelens van aantrekking of afstoting die in het onderbewuste plaatsvinden. Deze zielenroerselen worden ingegeven door instinctieve associaties of misschien door een geërfd geheugen. Zo zijn verschillende foto’s uit de Tropisme-reeks genomen voor Hua’s geboorte, maar ze eigent ze zich desalniettemin toe als deel van zichzelf. ‘In de archieffoto’s zie ik patronen die onbewust terugkomen in mijn eigen leven. Ze roepen sterke emoties op, zelfs al heb ik ze niet persoonlijk ervaren.’
Een artistieke kruisbestuiving
In de tentoonstelling worden fotografie in opdracht en autonoom werk met elkaar vermengd. Zo wordt duidelijk hoeveel deze ogenschijnlijk gescheiden vormen van fotografie met elkaar te maken hebben. Haar inspiratie voor beide put Hua uit dezelfde ingrediënten. Ook ’haar modewerk kan gezien worden als een vorm van tropismen: details in het beeld verwijzen naar persoonlijke momenten uit Hua’s leven en de centrale figuren daarin. Oesters en oesterschelpen herinneren haar aan momenten met haar vader: hoe ze als kind toekeek terwijl hij met een schelp als palet in de garage zat te schilderen of hoe ze jaarlijks samen genoten van oesters met Oud en Nieuw.
Dit soort persoonlijke verwijzingen vangt Hua in hypergestileerde beelden. Met een verwoed streven naar perfectie – een bewijsdrang ten opzichte van haar ouders die vraagtekens plaatsten bij haar carrièrekeuze – denkt Hua na over het kleinste detail. De taalbarrière met haar vader, die doof is en alleen Vietnamees en de Franse gebarentaal spreekt, vertaalde zich naar extra aandacht voor lichaamstaal. Het resulteert in spannende composities die je niet snel vergeet. Niet voor niets ziet Hua zichzelf in de eerste plaats als verhalenverteller.
Tempelachtige rijkdom
Speciaal voor de tentoonstelling ontwierp Hua installaties om haar werken in te hangen. Ze nemen de vorm aan van vier altaren, met een symmetrie en exuberantie die aansluiten bij de Vietnamese visuele voorkeur voor ‘more is more’. Ook deze opstellingen staan bol van de persoonlijke associaties en attributen; zo zijn potten met geraniums fysiek aanwezig, maar komen ze ook terug als een veelgebruikt decorstuk in de familiefoto’s. Andere objecten zijn een soort parafernalia van een specifieke ontmoeting of ervaring: ‘Mijn favoriete Disneyfilm is Belle en het Beest, waarin elk object leeft en een ziel en een bewustzijn heeft. Dat is waarom ik zo’n schatbewaarder ben: objecten dragen herinneringen.’
Ook tafels nemen een belangrijke plaats in. Ze zijn een uitnodiging om te gaan zitten, te reflecteren of in gesprek te gaan met medebezoekers, maar ook een verwijzing naar het feit dat het delen van een maaltijd – zeker in de Vietnamese cultuur – een uiting van liefde is. Terwijl Hua fysieke uitingen van liefde als het knuffelen of omhelzen miste in haar familie, vindt ze die liefde wel terug in de eetcultuur: in de vele etentjes met vrienden of door het kunnen genieten van een maaltijd.
Omhelzing van een zwaan
Zoals oesters verwijzen naar haar vader en mandarijnen naar haar moeder, zo verpersoonlijkt de zwaan in Hug of a swan de kunstenaar zelf. Toen Hua naar Londen verhuisde, suggereerde ze het Engelse woord ‘swan’ vaak als hulpmiddel voor het uitspreken van haar naam. ‘Het weerspiegelt mijn levenslange worsteling met mijn identiteit: hoe kan je jezelf kennen als je naam, de meest fundamentele manier om je te identificeren, niet kan worden uitgesproken door anderen?’
Hug of a swan neemt bezoekers op in kleurrijke installaties en brengt hen bij de wortels van Hua’s wereld. Tegelijk omarmt de kunstenaar er zelf haar eigen verleden mee. De titel is dan ook een verre verwijzing naar de zwanenzang – het lied dat een einde aankondigt. Een acceptatie van ambivalente gevoelens ten opzichte van vroeger, waarmee Hua zich openstelt voor een nieuw project.
‘A stroke on the cheek for a re-membering combat against forgetfulness
By exposing all of this I am talking to my father and I am holding the hand of my mother
With the countless languages that I have been given to speak
Whether out loud or in silence
Most of the time in silence’
– Nhu Xuan Hua
Bij de tentoonstelling verschijnt een boek waarin Hua’s Tropisme-serie centraal staat. Dit zal worden verkocht in de museumwinkel.
Terwijl Nhu Xuan Hua (1989, Parijs) de toelatingsprocedure voor de kunstacademie in Parijs doorliep, studeerde ze een jaar kunstgeschiedenis aan de Universiteit van Parijs en daarna een jaar film. In 2011 rondde ze de fotografieopleiding aan de Auguste Renoir-kunstacademie in Parijs af en het jaar daarna vertrok ze naar Londen, waar ze nog steeds woont en werkt in opdracht van alle grote modemerken. Een van haar bekendste shoots was de omslag van TIME Magazine in 2018 met het thema ‘leiders van de volgende generatie’, waarvoor Hua de K-popband BTS fotografeerde.