Zeventien jaar na zijn eerste solotentoonstelling in Huis Marseille, Panoramas by Luc Delahaye (2004), keert de Franse fotograaf Luc Delahaye terug met Le Village. In zijn nieuwe werk maakt Delahaye gebruik van een combinatie van fotografische tableaus op groot formaat en documentaire series om het leven in een Senegalees dorp te verbeelden, waarbij hij zich richt op alledaagse helden, dorpstaferelen en plaatselijke mythologieën.
Luc Delahaye (Frankrijk, 1962) staat bekend om zijn grootschalige kleurenfoto’s waarin hij conflicten, internationale gebeurtenissen en sociale thema’s verbeeldt. Kenmerkend voor zijn oeuvre is een afstandelijke documentaire benadering die contrasteert met de dramatische intensiteit en verhalende structuur van zijn foto’s. Zijn foto’s lijken soms op historiestukken, zoals Ordinary Public Consistory (2003), dat na de expositie van 2004 werd aangekocht door Huis Marseille. Op deze foto is de ceremonie in de Sint-Pieter te zien waarbij paus Johannes Paulus II nieuwe kardinalen benoemt. Het ritueel doet denken aan een toneelstuk, en het theatrale ervan wordt alleen overtroffen door de pracht en omvang van de ruimte waarin het zich afspeelt.
In de foto’s in Le Village zijn tegengestelde krachten aan het werk: de aanwezigheid van een reële werkelijkheid bestaat naast de kilte en afstand van de blik van de fotograaf. De helderheid van zijn documentaire stijl contrasteert met de dramatiek die inherent is aan het onderwerp en het spectaculaire formaat van het tableau – en versterkt deze tegelijkertijd. Zijn oeuvre vertoont visuele coherentie maar daarbinnen creëert Delahaye formele spanningen en maakt hij esthetische en politieke statements. Het zijn document-monumenten die oproepen om te reflecteren op de relatie tussen kunst, geschiedenis en informatie.
Le Village: materieel leven en spiritualiteit
In Le Village toont Delahaye het leven op een afgelegen plek, waar hij dorpelingen portretteert en lokale mythologieën belicht die van generatie op generatie worden overgeleverd. Hoewel zijn foto’s verslag doen van het leven van alledag, bevatten ze talloze verwijzingen naar de spirituele wereld van djinns (mystieke wezens die door de lokale bevolking geassocieerd worden met de rivier), plaatselijke legenden en religie. Het werk komt voort uit een verblijf van enkele maanden in een dorpje in de Noord-Senegalese regio Futa-Toro, nabij de rivier waaraan het land zijn naam ontleent. Delahaye was enkele jaren eerder op deze plek gestuit en had contact gehouden met een van de bewoners. ‘In 2019 schreef ik hem en vroeg of de bewoners het goed zouden vinden als ik me in het dorp zou vestigen en daar een tijdje zou werken. Het antwoord was “ja” en ik ben meteen vertrokken.’ Het dorp zelf is heel gewoon, onopvallend. ‘Het is een kleine gemeenschap. Ik wilde langere tijd op zo’n plek verblijven om de kleinste aspecten ervan te verkennen en ze de betekenis te geven die ze verdienen.’
Het vastleggen van de werkelijkheid – en de interpretatie ervan
De scènes in de grote kleurenfoto’s in de tentoonstelling verbeelden taferelen die Delahaye is tegengekomen in het dagelijks leven en in zijn geheugen heeft opgeslagen. Dagen of weken later reconstrueert hij ze in samenwerking met de hoofdpersonages, aan wie hij vraagt zichzelf te spelen. Op deze wijze probeert hij een vluchtige impressie tastbaar te maken, maar volgens de kunstenaar ‘wordt het interessant als ik begin af te wijken van het oorspronkelijke idee en iets onverwachts bereik’. De thema’s van de tableaus lopen uiteen, van een man die zijn visnet repareert tot de rituele slachting van een ram, en van een huiselijk tafereel tot iemand die in zijn eentje op een akker werkt. Ze beschrijven een alledaagse werkelijkheid, maar de compositie, de rijkdom aan details en symbolen, en de pure aanwezigheid van de uitgebeelde personen wakkeren de verbeelding aan.
Delahaye combineert deze werken met enkele reeksen kleinere foto’s. Zo toont de achtdelige serie Épouvantails (Vogelverschrikkers) (2019) een opeenvolging van merkwaardige vormen: spookachtige totems die een wereld van geesten en bovennatuurlijke visioenen oproepen. In The Net (234 views) (Het net (234 weergaven)) (2019) heeft de fotograaf de onbewerkte opnames voor een van de tableaus gegroepeerd als een uitvergroot vel met contactafdrukken. De gedeconstrueerde handelingen van de visser doen denken aan chronofotografieën. Voor het maken van de werken in de tentoonstelling wilde Delahaye vanuit verschillende invalshoeken één geheel creëren. Hiervoor gebruikte hij ‘elk relevant middel dat tot mijn beschikking stond’, waaronder een directe benadering van de fotografie die hij in feite al lang geleden had afgezworen. The Village, the Field (Het dorp, het veld) (2020) is een reeks van 71 zwart-witfoto’s die onmiskenbaar tot de traditie van de documentaire fotografie behoort. Op een beschrijvende manier registreert de fotograaf in deze serie de aanwezigheid van mensen en legt de sporen van die aanwezigheid vast. De serie getuigt van de zware kanten van het leven van de dorpelingen en is een ode aan het nederige. De foto’s variëren van analytische landschappen tot variaties op een motief of thema, en van portretten tot stillevens. ‘Elke foto was als een woord of deel van een zin, en ik heb geprobeerd daarmee een gedicht te creëren, een gedicht in proza,’ zegt de kunstenaar over deze werken.
De ‘diaralé’
Een plaatselijke traditie bood de fotograaf een referentiekader voor het maken van zijn foto’s. De ‘diaralé’ is een mondelinge, deels geïmproviseerde dichtvorm waarin de landschappen die de dichter op zijn reizen is tegengekomen uitgebreid worden beschreven. Middelpunt is de rivier de Senegal, een op zichzelf staand personage, en een mysterieuze onderwereld die doorkruist wordt door talloze onzichtbare krachtlijnen. Diaralé is ‘geopoëzie’ in de zin dat het op een grondige kennis van de topografie berust, maar de landschapsbeschrijvingen kunnen niettemin naar eigen goeddunken van de dichter worden herschikt om de mythen en legenden van de regio op te roepen. Op eenzelfde manier probeert Luc Delahaye de complexe werkelijkheid van een alledaagse plek over te brengen in haar talloze dimensies. In zijn foto’s wordt evenzeer het geloof in een God of in de kracht van geesten gesymboliseerd als het domein van het materiële leven getoond: de barre levensomstandigheden in een Afrikaans dorp.
Luc Delahaye is onder andere bekroond met de Prix Pictet (2012), Deutsche Börse Photography Prize (2005), Robert Capa Gold Medal (2002, 1992), Prix Niépce (2002), World Press Photo (2001, 1993, 1992), ICP Infinity Award (2001) en de Oskar Barnack Award (2000).
Zijn werk zit in de collectie van de volgende openbare instellingen: Boston Museum of Fine Arts, Centre Pompidou (Parijs), Chrysler Museum (Norfolk), Det Nationale Fotomuseum (Kopenhagen), Fonds National d’Art Contemporain (Parijs), Fondation Louis Vuitton (Parijs), High Museum of Art (Atlanta), Huis Marseille (Amsterdam), International Center of Photography (New York), J. Paul Getty Museum (Los Angeles), Los Angeles County Museum of Art, Minneapolis Institute of Arts, MOMA (New York), Musée d’Art Moderne de la Ville de Paris, Musée de Grenoble, Museo de Arte Contemporaneo de Castilla y Leòn (Leòn), National Gallery of Canada (Ottawa), SFMOMA (San Francisco) en Tate Modern (Londen).