Dr. Erich Salomon

Hotel Kaiserhof, Berlijn, 1931

Dr. Erich Salomon

Marlene Dietrich, 1930, © Dr. Erich Salomon

Aristide Briand (le voilà, le roi des indiscrets), 1931, © Dr. Erich Salomon

Zelfportret, ca. 1931, © Dr. Erich Salomon

Dirigent Bruno Walther, ca. 1932, ©, Dr. Erich Salomon,

Hotel d'Angleterre, Genève, 1928,,© Dr. Erich Salomon

“De Koning der indiscreten” werd hij ook wel genoemd: Dr. Erich Salomon (1886-1944), een van de eerste fotojournalisten en uitvinder van de candid camera fotografie. Met zijn snelle, uiterst lichtgevoelige camera maakte hij tijdens het interbellum de vele vergaderzalen van de internationale politiek onveilig: de Rijksdag in Berlijn, de Volkenbond in Genève, de conferenties over de Duitse herstelbetalingen in Den Haag. Maar niet alleen beroemde politici uit die tijd zoals Sir Austen Chamberlain, Gustav Stresemann en Aristide Briand, ook Albert Einstein, krantenmagnaat William Randolph Hearst, componist Richard Strauss en Marlene Dietrich kreeg hij op onbewaakte momenten voor zijn camera. Daarnaast was hij de eerste die foto’s wist te maken tijdens zittingen in de voor fotografen strikt verboden High Court in Londen. Omdat de daadwerkelijke gebeurtenis nu eenmaal meer indruk maakt dan een foto achteraf, nam Salomon veel moeite om zijn foto’s te kunnen maken. Volharding, inventiviteit èn stijl brachten hem de juiste contacten in de hoogste politieke en culturele kringen. Niet in de laatste plaats omdat zijn foto’s ook appelleerden aan zekere ijdelheid bij de gefotografeerde personen zelf. De opkomst van het Nazi-regime in Duitsland deed hem naar Nederland vluchten, het geboorteland van zijn vrouw, waar hij zijn werk zou voortzetten tot zijn tragische dood in een Duits concentratiekamp.

In 1982 organiseerde het Stedelijk Museum een groot retrospectief over het werk van Salomon. In huis Marseille zal de voordracht centraal staan die Salomon in april 1931 hield over zijn werk voor 400 man in Hotel Kaiserhof in Berlijn, onder de titel “Mit Frack und Linse durch Politik und Gesellschaft” – met jacquet en camera door de politiek en de maatschappij. Onder de genodigden waren vele hooggeplaatste Duitse functionarissen uit de politiek, industrie en wetenschap, die zichzelf nu levensgroot geprojecteerd zagen begeleid door het snedige commentaar van de fotograaf zelf.

Deze lezing vormde de aanzet tot zijn boek Berühmte Zeitgenossen in unbewachte Augenblicken dat hetzelfde jaar verscheen. Hierin liet hij een selectie zien van zijn foto’s, voorzien van levendige anekdotes over de manier waarop hij de foto’s had weten te maken en hoe de betrokkenen reageerden. Zowel de tekst van de lezing in Hotel Kaiserhof als het grootste deel van de glasdia’s die Salomon hierbij gebruikte, zijn bewaard gebleven en liggen in het archief van Salomon in de Berlinische Galerie. Hierdoor was het mogelijk om een reconstructie van de lezing te maken die nu in huis Marseille is te zien én te horen. Dankzij de nog uitstekende kwaliteit van de ca. 120 dia’s konden er scans gemaakt worden die wandvullend worden geprojecteerd in een van de zalen van huis Marseille. Tegelijkertijd is een Nederlandse versie van lezing te horen, een Engelse versie is via een koptelefoon te horen. De projectie, die ca. 45 minuten duurt, zal tijdens de tentoonstelling doorlopend worden vertoond. De aard van het verhaal maakt het mogelijk om halverwege in te stappen of slechts delen eruit te zien en te beluisteren.

De reconstructie en projectie van Salomons lezing is tot stand gekomen in samenwerking met Peter en Trudy HunterHans Samsom, Iwan Baan, de Berlinische Galerie en Laura Samsom-Rous. De Nederlandse tekst wordt gesproken door schrijver en oud-diplomaat F. Springer, de Engelse tekst door filmmaker Keith Washington.

Met werk uit onze collectie van

Dr. Erich Salomon