Een foto is een foto. En een dans is een dans. Stilstand versus beweging. In eerste instantie lijken die twee kunstvormen totaal verschillend. Maar de tentoonstelling Dancing Light, vanaf 13 december te zien in alle zalen van het verdubbelde Huis Marseille, bewijst het tegendeel. Fotografie en zeker ook film en video blijken bij uitstek geschikt om de kenmerkende emotie en vervoering – de ‘oerkracht van de dans’ – in een ‘nieuw licht’ te laten zien. In Dancing Light wordt de ‘zwarte ondertoon’ – karakteristiek voor flamenco en butoh – die ogenschijnlijk onverenigbare tegengestelden zoals blijdschap en droefenis of hoop en doodszucht met elkaar verbindt – in verband gebracht met de meest uiteenlopende manifestaties van fotografie en dans.
Flamenco vormt een rode draad bij het ontrafelen van de kern van de dans: de beleving van ‘duende’. Dat ongrijpbare en onuitsprekelijke moment van betovering wanneer in de flamenco de chemie tussen de artiesten onderling en het publiek opborrelt, overweldigt en meesleept. ‘Duende’ (letterlijk ‘elf’ of ‘geest’) is een onvertaalbaar begrip. Het is een mysterieuze kracht die zich manifesteert door het samenspel van bepaalde klanken, woorden en gebaren. In Dancing Light wordt de rauwe expressie van de flamenco gevangen in fotografie en in bewegende beelden. Van flamencolegende Vicente Escudero die aan het begin van de twintigste eeuw op film een dialoog met de moderne kunst tot stand bracht, tot de hoogst individuele dansuitdrukking van de doof geboren flamencodanseres Antoñita La Singla, die begin jaren zestig in al haar kracht door fotograaf Xavier Miserachs werd vastgelegd. Van diverse videowerken die je raken tot het werk van kunstenares Pilar Albarracín, die haar Spaanse flamenco-erfgoed gebruikt om kwesties zoals de ongelijkheden tussen seksen op sociaal, cultureel en politiek niveau aan de kaak te stellen. Het is een gegeven dat als een dans eenmaal voorbij is, het momentum nooit kan worden herhaald. Maar de foto of video heeft de oorspronkelijke beleving niet alleen vastgelegd, het voegt ook zelfstandig iets toe aan de herinnering.
Fotograaf Noaya Ikegami fotografeerde sinds 1977 alle optredens van Butoh legenda Kazuo Ohno: ‘I was astonished by the strong emotional energy coming out from Ohno’s body which required me to use all of my energy to photograph him.’ Op zijn beurt was Kazuo Ohno zo geraakt door een optreden van de Spaanse danseres Antonia Mercé y Lucque (‘La Argentina’), dat ze de inspiratie vormde voor zijn beroemde voorstelling ‘Admiring La Argentina’ die hij opvoerde tot zijn dood in 2010. Ikegami’s foto’s houden de ontroerende momenten uit de voorstellingen van de bejaarde Ohno, verkleed als ‘La Argentina’, voor eeuwig vast, en hebben door hun kracht en expressie hun eigen roem vergaard.
Choreografie wordt gebruikt als middel om danspassen te kunnen vastleggen en voorschrijven, maar in modefotografie juist om poses natuurlijker te maken. In Dancing Light wordt getoond hoe dwingend het korset van klassiek ballet kan zijn, in een schrijnend – en tegelijkertijd onbedoeld komisch – werk vol hoekige bewegingen en rondzwaaiende ledematen van Doa Aly, die haar ongetrainde lichaam 48 balletlessen laat ondergaan. Waar het vloeiende van de bewegingen van geoefende dansers vandaan komt, wordt in slow motion geanalyseerd in David Michalek’s ‘Slow Dancing’. Guido van der Werve’s video ‘Nummer twee’ verbindt klassiek ballet met een enscenering van dood en hoop, en in ‘Untitled (Ghost) ’ van Elad Lassry wordt de geest van de dans bijna letterlijk gepersonifieerd door een ‘spookdanser’. Choreografie is het kloppend hart van deze kunstwerken, het ritme van en voertuig voor werken die geïnspireerd zijn door dans.
Er zijn ook parallellen met de oerkracht uit de natuur: vogelzwermen van Lukas Felzmann, handbewegingen als de vleugels van een vogel in foto’s van Xavier Miserachs en Isabel Muñoz, en in de veelvuldige, tegelijkertijd merkwaardige aanwezigheid van het ‘dansen met dieren’. Ook is er de spontane eruptie van het dansen op straat, zoals dat op de 14e juli in Parijs in de jaren vijftig door de Nederlandse cineast Johan van der Keuken werd vastgelegd.
Dancing Light / Let it move you… is van 13.12.2014 tot 8.3.2015 te zien in alle zalen van het verdubbelde Huis Marseille. In samenwerking met de Flamenco Biënnale zullen bij de opening en tijdens de tentoonstelling optredens worden georganiseerd.
Met werk van: Pilar Albarracín / Doa Aly / Valérie Belin / Frank van den Broeck / Vojta Dukát / Marco van Duyvendijk / Vicente Escudero / Lukas Felzmann / Scarlett Hooft Graafland / Craigie Horsfield / Naoya Ikegami / Dora Kallmus / Johan van der Keuken / Elad Lassry / Jochen Lempert / Danielle Levitt / Herbert Matter / Carlijn Mens / Antonia Mercé / David Michalek / Xavier Miserachs / Isabel Muñoz / Yuki Onodera / Paolo Porto / Pedro G. Romero & Israel Galván / Miguel Ángel Ríos / Benjamin Roi / Tejal Shah / Martine Stig / Wolfgang Tillmans / Guido van der Werve / en anderen
Met werk uit onze collectie van
Valérie Belin, Frank Van den Broeck, Marco van Duyvendijk, Lukas Felzmann, Scarlett Hooft Graafland, Craigie Horsfield, Naoya Ikegami, Jochen Lempert, Yuki Onodera