In de winter van 2004 presenteert Huis Marseille een brede selectie uit het werk van de Russische fotograaf Oleg Klimov. Het is voor het eerst dat er hier een overzicht van zijn werk in deze omvang te zien is. In de tentoonstelling, samengesteld in nauw overleg met de fotograaf, geeft Klimov een zeer persoonlijke kijk op Rusland, zijn ‘verdoemde land’ zoals hij het zelf noemt.
Klimov is getuige geweest van het einde van het Sovjetregime. Voor hem valt dat moment min of meer samen met de laatste dag uit Andrej Sacharovs leven, de opkomst van Boris Jeltsin, het begin van de oorlog in Tsjetsjenië en de mislukte staatsgrepen aan het begin van de jaren ’90. Minstens zo belangrijk acht Klimov de talloze ontmoetingen met zijn landgenoten. Op reportage in alle uithoeken van het langzaam afbrokkelende wereldrijk heeft hij hen geportretteerd: de jongeren in Moskou, de gelovigen op pelgrimstocht en het leven langs de Wolga. Dicht op de huid laat hij zien hoe zij na jaren dictatuur hun hervonden vrijheid beleven, maar ook hoe relatief die vrijheid is. Altijd met een scherp oog voor de ellende en corruptie die paradoxaal genoeg met die vrijheid samengaan. Samenvattend heeft Klimov zijn foto’s uit die periode in drie thema’s ondergebracht: vertrouwen, conflicten en portretten van een tijdperk.
Klimovs eigen ontwikkeling als fotograaf valt eveneens samen met de perestrojka en glasnost van eind jaren tachtig, de val van de Sovjet-Unie en de daarop volgende hervormingen van het land. Oleg Aleksandrovitsj Klimov werd in 1964 geboren in Belij Jar in Siberië. Na de middelbare school studeerde hij natuurkunde aan de Staatsuniversiteit van Tomsk (1981/82). Zijn militaire dienstplicht op de raketbasis Oezjoer bracht hem ertoe in 1983 astronomie en astrofysica aan de Universiteit van Kazan te gaan studeren. In 1988 maakte hij zijn eerste fotoreportages, van de schermutselingen in Georgië en de aardbeving in Armenië, voor de plaatselijke krant Vetsjerni Kazan. Niet lang daarna koos hij definitief voor de fotografie en is hij naar Moskou verhuisd. Vanuit Moskou werkt Klimov zowel voor Russische als buitenlandse kranten en tijdschriften. Zijn ontmoeting in 1991 met Hubert Smeets, de NRC Handelsblad-correspondent te Moskou, heeft ertoe geleid dat hij sindsdien ook veelvuldig voor NRC Handelsblad werkt, en dat hij bovendien kan rekenen op een professioneel én kameraadschappelijk netwerk in Nederland.
Oleg Klimov heeft uitgesproken opvattingen over de rol van fotografie in zijn leven: de camera is vooral een middel bij zijn zoektocht naar de werkelijkheid, maar dan wel zijn eigen werkelijkheid. Met de camera slijpt hij voortdurend zijn eigen mens- en wereldbeeld bij. Hoewel hij veel in oorlogsgebieden werkt, noemt Klimov zich geen oorlogsfotograaf maar ziet hij zichzelf als documentair fotograaf die werkt in de humanistische traditie. Hij gelooft meer in een persoonlijke door emoties gekleurde visie dan in een afstandelijke esthetische, laat staan cynische benadering van de wereld. In de lange rij van befaamde fotojournalisten voelt Klimov zich dan ook meer verwant aan Robert Capa dan aan Henri Cartier-Bresson. Met zijn 35 mm lens zit hij dicht op zijn onderwerp zoals de huiveringwekkende serie foto’s van de jacht op een sluipschutter in Georgië laat zien. Ter plekke bepaalt zijn emotie de compositie en de kadrering, maar in de donkere kamer, bij het selecteren van de negatieven, neemt hij pas bewust een standpunt in en begint het ware scheppingsproces dat de basis voor dit bijzondere oeuvre heeft gelegd. Grafisch zwart-wit en sfeervol koloriet wisselen elkaar daarbij moeiteloos af.
Deze tentoonstelling is tot stand gekomen in samenwerking met Simon Kool, freelance tentoonstellingsmaker en docent aan de Master-opleiding van de Academie St. Joost, in Breda. Als groot kenner en supporter van het werk van Oleg Klimov heeft zijn bijdrage de sluitsteen van dit project gevormd.
Publicatie
Bij Mets & Schilt Uitgevers in Amsterdam verschijnt gelijktijdig met de tentoonstelling een monografie over Oleg Klimov, met teksten van Hubert Smeets en Simon Kool, vormgeving Victor Levie. Voor meer informatie Mets & Schilt: T. 020 6256087, info@metsenschilt.com