Deze tentoonstelling staat in het teken van het werk van twee Britse fotografen. Het verschil tussen de Victoriaanse Lady Hawarden en de hedendaagse kunstenares Sarah Jones had niet groter kunnen zijn, maar hun thema’s zijn zo verwant dat ze een brug slaan tussen 130 jaar fotografiegeschiedenis. De studies in licht en expressie die Lady Hawarden van haar dochters maakte, komen tot uiting in Sarah Jones’ zorgvuldig geënsceneerde portretten van jonge vrouwen in kamers en tuinen. De kleine, warme bruine beelden van Lady Hawarden staan in sterk contrast met Sarah Jones’ monumentale kleurenfoto’s. Toch weten beide fotografen een zekere spanning te creëren, waarbij verborgen betekenissen een belangrijke rol spelen. Op deze tentoonstelling in Huis Marseille zal het publiek voor het eerst het werk van Sarah Jones (gemaakt in de periode 1995–1998) in combinatie met de foto’s van Lady Hawarden, gemaakt tussen 1857 en 1864, kunnen zien.
De foto’s van Lady Hawarden waren vorig jaar te zien in de Canon Photography Gallery in het Victoria & Albert Museum in Londen, waar ook de tentoonstelling Clementina, Lady Hawarden, Studies from Life 1857–1864 te zien was. Als gevolg van de schenking in 1939 van 775 foto’s door een kleindochter van Lady Hawarden bezit het museum nu bijna haar gehele oeuvre. Haar positie als rijke vrouw van een grote Ierse landeigenaar stelde Lady Hawarden in staat om deze dure en tijdrovende hobby uit te oefenen. Toch nam ze haar werk als fotograaf serieus en nam ze deel aan fototentoonstellingen waarbij haar foto’s naast het werk van professionele fotografen hingen. Lady Hawarden was ook de eerste vrouw die werd toegelaten tot de prestigieuze Royal Photographic Society.
Lady Hawarden maakte zorgvuldig geënsceneerde portretten van haar oudste dochters Isabella Grace en Clementina tegen de achtergrond van het ruime en zonnige interieur van hun grote Londense huis. Ze concentreerde zich op het vinden van de juiste balans tussen houding en expressie, in combinatie met lichtinval en ruimte. Niet voor niets noemde Lady Hawarden haar foto’s ‘studies’ in plaats van portretten. Hoewel de jonge vrouwen ook in conventionele houdingen worden getoond, gekleed in modieuze crinolines, koos de fotografe er vaak voor om haar modellen in kostuums te kleden of te draperen met oosterse stoffen. Door middel van houding en gebaar creëert ze een dramatische spanning die op vele manieren kan worden geïnterpreteerd. Een van haar favoriete motieven was het dubbelportret, waarin ze haar dochters verschillende identiteiten liet aannemen.
De studies van Lady Hawarden zijn nooit eenduidig en net zoals ze ooit de Victoriaanse verbeelding stimuleerden, nodigen ze vandaag de dag nog steeds uit tot reflectie. Hierdoor is het materiaal een rijke inspiratiebron geworden voor hedendaagse kunstenaars, waaronder Sarah Jones.
Museum Folkwang in Essen heeft in nauwe samenwerking met Sarah Jones een solotentoonstelling georganiseerd. Deze bestaat uit 15 werken, geselecteerd uit 4 verschillende series die Jones de afgelopen vijf jaar heeft gemaakt. In Huis Marseille wordt deze tentoonstelling aangevuld met drie werken uit de eigen collectie: The House (Francis Place) II (1997), The Dining Room Table (Mulberry Lodge) I (1998) en de recent verworven foto The Garden (Mulberry Lodge) IV (1997). Het zijn dubbelportretten van meisjes van ongeveer 15 jaar – ongeveer dezelfde leeftijd als de dochters van Lady Hawarden – die poseren in kamers en tuinen in een herkenbare middenklasse omgeving. Sarah Jones werkt met amateurmodellen in het huis van de ouders van een van hen, vlakbij Londen. Zowel de ruimtes als de modellen worden minutieus geënsceneerd en op kleur gebracht. De meisjes nemen over het algemeen een in zichzelf gekeerde houding aan, waardoor er een bepaalde relatie tussen hen en hun omgeving ontstaat. Hierdoor ontstaat een vervreemdend en indringend resultaat, versterkt door de scherpe focus van het beeld en het vierkante formaat van de foto’s: standaard 150 x 150 cm. De toeschouwer wordt als het ware in het beeld gezogen om deel uit te maken van het huiselijke en toch theatrale tableau vivant dat Sarah Jones heeft gecreëerd. Het sequentiële aspect van de foto’s versterkt het gevoel van drama en verhaal. Dit is explicieter in de serie Consulting Room (1995) en Consulting Room (Couch) (1997), waarin Jones de spreekkamer en de bank van de psychiater fotografeert. De foto’s werken als een landschap, waarbij de kamer functioneert als stille getuige van verhalen die worden verteld en ervaringen die worden herbeleefd.
Twee tentoonstellingscatalogi zijn gepubliceerd en zullen in Huis Marseille te koop zijn:
Virginia Dodier, Clementina, Lady Hawarden, Studies from Life 1857–1864, V & A Publications, London/Aperture Foundation, New York 1999, c. NLG 90,– (Engels)
Ute Eskildsen, John Slyce, Sarah Jones, Museum Folkwang, Essen 1999, c. NLG 35,– (Duits/Engels)