Jean-Luc Mylayne

De herfst van het paradijs

Jean-Luc Mylayne

N° 524, février mars avril 2007, 228 x 183 cm © Jean-Luc Mylayne

N° 450, janvier février mars 2007, 183 x 228 cm © Jean-Luc Mylayne

N° 407, avril mai 2006, 153 x 303 cm © Jean-Luc Mylayne

N° 301, mars avril 2005, 123 x 123 cm © Jean-Luc Mylayne

N° 25, juillet août 1980, 33 x 33 cm © Jean-Luc Mylayne

Jean-Luc Mylayne | De herfst van het paradijs is de eerste solotentoonstelling van deze Franse kunstenaar in Nederland. Al meer dan veertig jaar is het werk van Jean-Luc Mylayne (1946) toegespitst op ontmoetingen met vogels in hun natuurlijke omgeving en legt hij hun vluchtige aanwezigheid vast met zijn camera. Daarbij is het dier niet alleen protagonist, maar ook een gelijkwaardige conceptuele partner. De tentoonstelling omvat een selectie van ruim veertig werken die tussen 1979 en 2008 zijn gemaakt. Met het gebruik van analoge fotografie, het maken van unieke afdrukken, het al tientallen jaren bezig zijn met hetzelfde onderwerp en vooral door de tijd die het kost om elk individueel werk te maken, heeft Jean-Luc Mylayne een even radicaal als poëtisch artistiek oeuvre gecreëerd dat tot op heden ongeëvenaard is.

De vogel als individu

Op het eerste gezicht lijken de foto’s van Jean-Luc Mylayne willekeurig gekozen alledaagse beelden, gesitueerd in de overgangsgebieden tussen ongerepte natuur en het platteland. Naast de volop aanwezige natuur zien we in de verte of aan de rand van de foto’s tekenen van menselijke beschaving: een huis, een weggetje, een hek of muurtje. Op elke foto staat een vogel. Zoals de precieze geografische locatie onduidelijk blijft, zo zijn ook de specifieke kenmerken van de vogels soms nauwelijks te onderscheiden. Wanneer de dieren in actie zijn gefotografeerd, lijken ze vervormd en wazig. Soms zijn de gevleugelde protagonisten pas na een tweede keer kijken te vinden, in die delen van de foto die onscherp zijn of aan de rand van het beeld, waardoor ze afgesneden zijn.

Deze schijnbaar non-hiërarchische beeldcompositie wijkt af van het perspectief van ornithologische studies of de klassieke natuurfotografie, die beide gericht zijn op de onderscheidende kenmerken van vogels of van bijzondere flora. Mylayne concentreert zich op een specifieke vogel als individu en niet zozeer als specimen van een bepaalde soort. Zijn beeldcomposities komen voort uit een precies gekozen combinatie van lichtcondities, weer en jaargetijde, als ook uit de keuze van het kader en de positie van de vogel. Elk ‘tableau’ is doordacht; geen detail, hoe klein ook, is toevallig. De beelden zijn vernuftig gecomponeerd en passen altijd in de conceptuele benadering van de kunstenaar.

Het resultaat van maanden en jaren

De foto’s van Mylayne zijn dan ook absoluut geen anekdotische snapshots. Ze zijn het resultaat van maanden, soms jaren voorbereiding. In de titel van elk werk wordt de periode aangeduid waarin de kunstenaar de omgeving heeft verkend, een vogel heeft gekozen en geleidelijk zijn vertrouwen heeft gewonnen zonder hem te voeren of te temmen. Dat vertrouwen is een eerste vereiste voor de relatie tussen de fotograaf en zijn onderwerp en in het verlengde daarvan voor het creëren van het beeld. Op het juiste moment, onder de juiste omstandigheden neemt Mylayne de foto. De kunstenaar maakt uitsluitend gebruik van analoge techniek en ontwikkelt van de gekozen negatieven slechts één unieke print (afgezien van enkele luxe posters op klein formaat). Even uniek is het moment waarop de kunstenaar de ontspanknop indrukt: een onomkeerbaar moment.

Aandacht voor het kleine

Samen met zijn vrouw Mylène Mylayne heeft de kunstenaar het Franse platteland en het zuidwesten van Amerika bereisd. In 2003 konden zij met steun van de Amerikaanse Lannan Foundation een winter in New Mexico doorbrengen. Daarna volgden er vier winters op rij in Texas. Mylaynes werk uit die ‘Amerikaanse periode’ kenmerkt zich door het contrast van de felblauwe lucht met het goudgele landschap. De gevleugelde protagonisten zijn vaak kleine zangvogels. Grote roofvogels treft men niet aan op Mylaynes foto’s. Ook hier lijkt de nadruk te liggen op het alledaagse, waarbij de uniciteit van de vogel en het vastgelegde moment pas bij nadere inspectie zichtbaar worden.

Alle genoemde elementen samen – het gebruik van analoge fotografie, het maken van unieke afdrukken, het al tientallen jaren bezig zijn met hetzelfde onderwerp en vooral de tijd die het kost om elk individueel werk te maken – hebben een even radicaal als poëtisch artistiek oeuvre opgeleverd dat tot op heden ongeëvenaard is.

Een bevlogen paar

De kunstenaar ontwikkelde zijn methode ruim veertig jaar geleden samen met zijn vrouw Mylène, wier voornaam zij beiden als achternaam hebben aangenomen om hun symbiose te benadrukken. Beiden zijn zeer betrokken bij de totstandkoming van de tentoonstelling in Huis Marseille. Hun bevlogenheid en oog voor detail beperkt zich niet tot het creëren van foto’s alleen. Ze hebben deze werkwijze onderdeel gemaakt van hun levensstijl, en dezelfde toewijding is kenmerkend voor hun samenwerking met het museum.

Voor iedere locatie van deze reizende tentoonstelling is een inrichting ontworpen die is toegespitst op de specifieke museale ruimte waarin deze wordt getoond. De kunstwerken en de veertien karakteristieke zalen van Huis Marseille complementeren elkaar hierbij. De volgorde van de werken, die door de Mylaynes is bepaald, is met opzet niet chronologisch maar gebaseerd op associatief-thematische groepen. Daarbij is aan de selectie een aantal werken toegevoegd die speciaal voor Huis Marseille zijn geproduceerd en die nog niet eerder te zien zijn geweest.

Connectie met Van Gogh

De tentoonstelling is tot stand gekomen in samenwerking met de Fondation Vincent van Gogh in Arles, waar deze in 2018 als eerste te zien was. Daarna is de tentoonstelling gepresenteerd in het Aargauer Kunsthaus in Zwitserland, het Long Museum West Bund in Shanghai en de Kestner Gesellschaft in Hannover, alvorens door te reizen naar Amsterdam.

De tentoonstelling is samengesteld door Bice Curiger, artistiek directeur van de Fondation Vincent van Gogh in Arles. Haar uitgangspunt was de bijzondere connectie tussen Mylayne en Van Gogh te benadrukken:

‘In hoeverre zijn Vincent van Gogh en Jean-Luc Mylayne met elkaar te vergelijken? Het leven en werk van deze twee kunstenaars hebben toch niets met elkaar gemeen?
In elk geval is er niet meteen een opvallende biografische of stilistische overeenkomst in onderwerpen aan te wijzen op basis waarvan ze naast elkaar kunnen worden geplaatst, maar in de kern van hun beeldtaal en hun methode valt toch een abstract en zelfs fundamenteel aspect te ontdekken dat nader onderzoek verdient. Het gaat hier om hun opvatting van tijd, die zich in hun kunst uitkristalliseert via het door hen gekozen medium, waar zij allebei een “baanbrekende” draai aan geven: de schilderkunst bij Van Gogh, de fotografie bij Mylayne. Waar Vincent van Gogh het accent legde op de vaart waarmee hij schilderde, voegt Mylayne juist traagheid toe, het verlengen van de tijd tijdens het fotograferen,’ aldus Curiger in haar essay ‘Being and Time’ in de tentoonstellingscatalogus.

De tentoonstelling is in beginsel opgezet als visueel portret van de diepe conceptuele connectie tussen de werken van Mylayne en Van Gogh. Nu legt het werk van Mylayne de reis af die Van Gogh zelf meer dan 130 jaar geleden in tegengestelde richting maakte: van Arles naar Amsterdam.

Voor deze tentoonstelling zijn Huis Marseille en het Van Gogh Museum in Amsterdam een bijzondere samenwerking aangegaan. Tegelijk met de tentoonstelling in Huis Marseille zal in het Van Gogh Museum een aantal werken van Mylayne worden gepresenteerd als onderdeel van de serie Van Gogh Inspireert, waardoor de link tussen het werk van Mylayne en Van Gogh wordt uitgelicht.

Catalogus

Vanuit de Fondation Vincent van Gogh in Arles is in nauwe samenwerking met Mylène en Jean-Luc Mylayne een uitgebreide catalogus verschenen, met een voorwoord van Maja Hoffman, oprichter en voorzitter van de LUMA Foundation en bruikleengever voor de tentoonstelling. Deze monografie bevat essays van Bice Curiger, Jacqueline Burckhardt, kunsthistoricus, Christie Davis, programmadirecteur Moderne kunst en publieksprogramma’s van de Lannan Foundation, en Leo Lencsés, conservator en kunstcriticus. Daarnaast is ook het gedicht ‘L’automne du paradis’ van Jean-Luc Mylayne opgenomen. De 128 pagina’s tellende catalogus met 100 illustraties werd samengesteld door Bice Curiger en verscheen in 2018 bij Hatje Cantz in Berlijn. Verkrijgbaar in de museumwinkel van Huis Marseille voor €29,95.

Biografie

Jean-Luc Mylayne werd geboren in 1946 en woont en werkt in de wereld.

Het werk van Mylayne is te zien geweest in solotentoonstellingen in een groot aantal toonaangevende instituten wereldwijd, waaronder: Jean-Luc Mylayne: Mutual Regard, The Art Institute of Chicago, The Arts Club of Chicago, Lurie Garden, Millennium Park, Chicago (2015); Jean-Luc Mylayne: Des Signatures du ciel aux mains du temps, Museo Nacional Centro de Arte Reina Sofia, Madrid (2010); Jean-Luc Mylayne: Tête d’or, Musée d’Art contemporain de Lyon (2009); Jean-Luc Mylayne, Parrish Art Museum, Southampton, New York (2007-09), Jean-Luc Mylayne, Lannan Foundation, Santa Fe, New Mexico (2004, 2005, 2010); Jean-Luc Mylayne: les oies sauvages riaient et Dieu s’endormit tôt, Musée des Arts contemporains, Grand-Hornu, Hornu, België (2004); Jean-Luc Mylayne, Musée d’Art moderne de la Ville de Paris / ARC, Parijs (1995) en Jean-Luc Mylayne, Musée d’Art moderne, Saint-Étienne (1991).

Daarnaast is Mylaynes werk onder meer opgenomen in de volgende groepstentoonstellingen: The Photographic I – Other Pictures, S.M.A.K., Gent, België (2017); ILLUMInations, 54ste Biënnale Venetië (2011); Terra Incognita: Alighiero e Boetti, Vija Celmins, Neil Jenney, Jean-Luc Mylayne, Hiroshi Sugimoto, Neues Museum Weserburg, Bremen (1998); Jurassic Technologies Revenent, 10de Biënnale Sydney (1996) en Zeichen und Wunder (Signs and Wonder) Niko Pirosmani and Recent Art, Kunsthaus Zürich (1995).

    

Met werk uit onze collectie van

Jean-Luc Mylayne