Bernd, Hilla en de anderen

In het voorjaar van 2018 staat de zogenaamde Düsseldorfer Photoschule in Huis Marseille centraal. Daarmee worden de fotografen aangeduid die hebben gestudeerd aan de Kunstakademie Düsseldorf onder Bernd en Hilla Becher, en onder hun opvolgers Thomas Ruff en Andreas Gursky. De fotografische visie van Bernd en Hilla Becher is zo invloedrijk en zo succesvol dat deze fotografen – ook bekend als de Becher-Schüler – sinds het midden van de jaren zeventig een belangrijk stempel op de hedendaagse fotografie hebben gedrukt. Huis Marseille heeft een aanzienlijke collectie foto’s van de Düsseldorfer school. Deze worden in de tentoonstelling gepresenteerd naast vroeg, vaak onbekend werk van fotografen als Höfer, Ruff en Struth, en recent werk van jonge fotografen die nu in opkomst zijn.

Nauwkeurigheid en vergelijkbaarheid

Bernd Becher (1931–2007) was van 1976 tot 1996 hoogleraar fotografie aan de Staatliche Kunstakademie Düsseldorf. Tot zijn komst werd de academie vooral in verband gebracht met schilder- en beeldhouwkunst en met beroemde kunstenaars als Joseph Beuys, Sigmar Polke en Gerhard Richter. Als kunstenaarsechtpaar zijn Bernd en Hilla Becher bekend geworden door hun indrukwekkende en consequent doorgevoerde oeuvre van foto’s van industriële en functionele architectuur, waaronder watertorens, kalkovens, mijnschachten, fabriekshallen en vakwerkhuizen. Bij het fotograferen van deze bouwwerken streven zij nauwkeurigheid en vergelijkbaarheid na: elk object plaatsen zij consequent in het midden en op ooghoogte in het beeld. Hun foto’s presenteren zij in typologieën: reeksen foto’s van hetzelfde type object. De Bechers zijn grote bewonderaars van August Sander en Albert Renger-Patzsch, vertegenwoordigers van de Neue Sachlichkeit (Nieuwe Zakelijkheid), een invloedrijke stroming in de Duitse fotografie in de jaren twintig.

Een nieuw concept

De formele en conceptuele benadering van Bernd en Hilla Becher valt in vruchtbare aarde bij hun studenten, onder wie Candida Höfer, Axel Hütte, Andreas Gursky en Thomas Struth. Zij voegen er hun eigen visie aan toe en kiezen thema’s die sterk cultureel bepaald zijn, zoals verschillende typen architectuur, het stadsgezicht, het (cultuur)landschap, het (groeps)portret en het interieur. Waar de Bechers consequent in zwart-wit werken en op een vrij klein formaat, stappen deze fotografen over op kleur en op een groot, monumentaal formaat. Hun werkwijze is, zoals die van hun leermeesters, onderzoekend, langzaam en documentair en wordt wel eens vergeleken met de 19e-eeuwse manier van fotograferen met grote platencamera’s op statief. Waar het werk van Bernd en Hilla in de jaren zeventig aansluiting vindt bij de conceptuele kunst en bij stromingen als Minimal Art, wordt het werk van hun studenten betrokken in discussies over de tradities in de schilderkunst.

Experiment

Ondanks de formele uitgangspunten die veel Becher-Schüler hanteren, schuwen zij het experiment niet. Andreas Gursky experimenteert met digitale technieken en Thomas Ruff maakt veelvuldig gebruik van gebruiksfotografie en found photography, bestaande foto’s uit andere bronnen, waaronder astronomische fotografie, infraroodfotografie, persfotografie en pornografie. Ook Elger Esser en Jörg Sasse vermengen in hun werk foto’s die ze zelf maken met foto’s die ze vinden en bewerken. Jongere fotografen zoals Anna Vogel en Louisa Clement, die bij Ruff en Gursky in Düsseldorf studeerden, experimenteren voluit met de digitale mogelijkheden van de fotografie. Clement maakt haar foto’s zelfs met een smartphone. Wat de Becher-Schüler verbindt is hun seriematige, conceptuele en consequente werkwijze.

Deelnemende fotografen

Bernd & Hilla Becher, Boris Becker, Laurenz Berges, Frank Breuer, Louisa Clement, Elger Esser, Claudia Fährenkemper, Andreas Gursky, Candida Höfer, Axel Hütte, Christof Klute, Simone Nieweg, Tata Ronkholz, Thomas Ruff, Jörg Sasse, Martina Sauter, Thomas Struth en Anna Vogel.

Samenstelling

De tentoonstelling is tot stand gekomen in nauwe samenwerking met Barbara Hofmann-Johnson, directeur van het Museum für Photographie in Braunschweig. De tentoonstelling is samengesteld uit de collectie van Huis Marseille en uit de H+F Collectie, met bruiklenen van Die Photographische Sammlung/SK Stiftung Kultur Keulen, Museum Folkwang Essen, diverse particulieren en de fotografen zelf.

Publicatie

Bij de tentoonstelling verschijnt een kleine publicatie, vormgegeven door Bart de Haas en met teksten van Barbara Hofmann-Johnson, Saskia Asser en Nicky van Banning.

Huis Marseille 20 jaar

In 2019 bestaat Huis Marseille twintig jaar. In de aanloop daarnaartoe organiseert Huis Marseille een aantal exposities rondom thema’s uit de eigen collectie. De tentoonstelling Bernd, Hilla en de anderen is de eerste in deze reeks. In de zomer 2018 volgt een ruime keuze uit de collectie Japanse fotografie. En in de winter 2018–2019 combineren we foto’s van Zuid-Afrikaanse fotografen uit de eigen collectie met een speciale, op Huis Marseille toegesneden selectie uit de tentoonstelling Recent Histories: Contemporary African Photography and Video Art from The Walther Collection, die in 2017 in Ulm te zien was.